ΚΙΣΣΟΝΕΡΓΑ
Η Κισσόνεργα, χωριό με μακραίωνη και πλούσια ιστορία, αποτελεί θησαυρό αρχαιολογικών ευρημάτων. Στις μέρες μας, κατατάσσεται στις πλέον αναπτυσσόμενες περιοχές της επαρχίας Πάφου.
Βρίσκεται στα βόρεια της πόλης της Πάφου και απέχει από αυτή περίπου οχτώ χιλιόμετρα. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 80 περίπου μέτρων και η θέα από τα υψώματα της είναι μοναδική καθώς το μπλε της θάλασσας σμίγει με το χρυσοπράσινο των αγροτικών εκτάσεων δημιουργώντας μια υπέροχη εικόνα σαν ζωγραφιά.
Στην Κισσόνεργα το παλιό και νέο συνυπάρχουν αρμονικά. Από τη μια, η παλιά γειτονιά με τα στενά δρομάκια και τα λιτά σπίτια, και από την άλλη οι νέες γειτονιές με τα μοντέρνα μεγάλα σπίτια, οι τουριστικές περιοχές με τα ξενοδοχεία, τις ταβέρνες και τα εστιατόρια.
Ιστορικά Στοιχεία
H Κισσόνεργα είναι μια κοινότητα με ιστορία χιλιάδων χρόνων και πέντε αιώνων, η οποία βρίσκεται όλα αυτά τα χρόνια στην ίδια ακριβώς θέση. Οι πρώτοι κάτοικοι έφτασαν στο χωριό την χαλκολιθική εποχή, όπως φαίνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα στις τοποθεσίες Μυλούδκια και Μοσφύλια. Περισσότερα: Αρχαιότητες. Πιστεύεται πως η κατοίκηση από τότε μέχρι σήμερα είναι συνεχής, την ύπαρξη πάντως του χωριού ως κοινότητα μαρτυρούν μεταγενέστερες γραπτές πηγές του 16ου αιώνα, συγκεκριμένα επίσημα έγγραφα της Βενετιάς.
Την ύπαρξη οικισμού κατά τα βυζαντινά χρόνια βεβαιώνουν τα βυζαντινά νομίσματα που ανευρέθηκαν στα Μοσφύλια και στη Ν.Δ. παραθαλάσσια περιοχή. Από την περίοδο της φραγκοκρατίας μέχρι την Αγγλική κατοχή, η Κισσόνεργα υπέφερε από την εκμετάλλευση και καταπίεση των εκάστοτε κατακτητών, όπως και οι υπόλοιπες αγροτικές κοινότητες του νησιού.
Oνομασία
Το 16ο αιώνα και 17ο αιώνα, το χωριό σημειώνεται ως Chrisonera- Χρισονέρα ή διαφορετικά Χρυσονέρα – στους περισσότερους μεσαιωνικούς χάρτες, ενώ πιο σπάνια ως Crissonerga- Κρισσόνεργα σε μεσαιωνικούς αλλά και μεταγενέστερους χάρτες. Πιθανότατα, η ονομασία του χωριού, Χρυσονέρα, συνδέεται με το άφθονο νερό που ήταν ο «χρυσός» του, σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, εξαιτίας της συχνής έλλειψής του, ενώ σύμφωνα με τον Κλεάνθη Ι. Βάκη, γιατί συνέβαλε σημαντικά τόσο στη γεωργία όσο και στην οικονομία. Όποια από τις δυο ή ακόμα και οι δυο ερμηνείες για την προέλευση του ονόματος ισχύουν, αυτό που φαίνεται ξεκάθαρα είναι η σημασία που είχε για το χωριό η αφθονία του νερού.
Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν πως το σημερινό όνομα του χωριού σχετίζεται με το φυτό κισσός, ένα φυτό που στην αρχαιότητα ήταν συνδεδεμένο με το θεό Διόνυσο. Έχει, λοιπόν, ως πρώτο συνθετικό, το όνομα του φυτού και ως δεύτερο τη λέξη «έργα», η οποία όμως, όπως παρατηρεί ο Βάκη, δεν σχετίζεται.
Πληθυσμός
Η Κισσόνεργα, είναι μια από τις μεγαλύτερες σε πληθυσμό κοινότητες της επαρχίας Πάφου. Σε αντίθεση με τα πλείστα χωριά της επαρχίας, η Κισσόνεργα ακολουθεί ανοδική πληθυσμιακή πορεία. Τον 20ο αιώνα η οικονομική άνθιση της Κισσόνεργας συνέβαλε στην αύξηση του πληθυσμού. Συγκεκριμένα, η αύξηση του πληθυσμού οφείλεται κυρίως στην τουριστική ανάπτυξη της κοινότητας που δημιούργησε νέες θέσεις εργασίας αλλά και στο βελτιωμένο οδικό δίκτυο που εξασφαλίζει εύκολη πρόσβαση τόσο στις πόλεις της Πάφου όσο και σε γειτονικά χωριά. Επιπρόσθετα, ο πληθυσμός αυξήθηκε επειδή Κύπριοι, αλλοδαποί, στην πλειοψηφία τους Ευρωπαίοι, και λίγοι πρόσφυγες –από την τουρκική εισβολή του 1974- επέλεξαν ως μόνιμο τόπο εγκατάστασης την Κισσόνεργα. Πιο κάτω παρουσιάζεται η ανοδική πληθυσμιακή πορεία της Κισσόνεργας από το 1881 έως το 2001.
